Χοληστερίνη

Χοληστερίνη

Τι είναι η χοληστερόλη;

Η χοληστερόλη (χοληστερίνη) είναι μια λιποειδική ουσία η οποία υπάρχει φυσιολογικά στον οργανισμό μας. Είναι απαραίτητο συστατικό των κυττάρων και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση των ορμονών. Ο οργανισμός μας συνθέτει μόνος του όση χοληστερόλη χρειάζεται για να καλύψει τις ανάγκες του. Επίσης, προσλαμβάνει χοληστερόλη από τις τροφές που καταναλώνουμε.

Πότε η χοληστερόλη γίνεται βλαπτική για τον οργανισμό;

Όταν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα είναι αυξημένα τότε η χοληστερόλη γίνεται επικίνδυνη για την υγεία. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται υπερχοληστερολαιμία.

Τι συμπτώματα έχει κάποιος με αυξημένη χοληστερόλη;

Η υπερχοληστερολαιμία δεν προκαλεί συμπτώματα. Τα συμπτώματα θα εμφανιστούν όταν έχει γίνει βλάβη της καρδιάς ή άλλων οργάνων εξ αιτίας της αυξημένης χοληστερόλης.

Σε τι οφείλεται η αύξηση της χοληστερόλης;

Η αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα και ειδικότερα της «κακής» χοληστερόλης οφείλεται συνήθως σε αυξημένη πρόσληψη ζωικού λίπους και χοληστερόλης με τη διατροφή. Λιγότερο συχνά οφείλεται σε εγγενή διαταραχή του μεταβολισμού (περιπτώσεις κληρονομικής υπερχοληστερολαιμίας).

Τι βλάβες προκαλεί η αυξημένη χοληστερόλη;

Η χοληστερόλη, μαζί με άλλες ουσίες και κυτταρικά στοιχεία, έχει την ιδιότητα να επικάθεται στα τοιχώματα των αρτηριών και να δημιουργεί τις λεγόμενες «αθηρωματικές πλάκες». Οι αρτηρίες είναι τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν με αίμα τα διάφορα όργανα. Οι αθηρωματικές πλάκες προκαλούν στένωση ή και απόφραξη των αρτηριών με αποτέλεσμα να προκαλείται ισχαιμία (δηλαδή ανεπαρκής αιμάτωση) και νέκρωση διαφόρων οργάνων. Κυρίως προσβάλλονται οι αρτηρίες της καρδιάς, του εγκεφάλου και των ποδιών. Έτσι, τα άτομα με υψηλή χοληστερόλη κινδυνεύουν κυρίως από έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και ισχαιμία των ποδιών («αποφρακτική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων»).

Τι είναι η «καλή» και η «κακή» χοληστερόλη;

Η χοληστερόλη κυκλοφορεί στο σώμα μας σε διάφορες μορφές. Η πιο βλαπτική είναι η LDL-χοληστερόλη (ελ-ντι-ελ), η «κακή» χοληστερόλη, που ευθύνεται για το σχηματισμό των αθηρωματικών πλακών και την απόφραξη των αρτηριών.
Η «καλή» χοληστερόλη ονομάζεται HDL (έιτς-ντι-ελ) και έχει την ιδιότητα να απομακρύνει τη χοληστερόλη από το τοίχωμα των αρτηριών. Η «καλή» χοληστερόλη δηλαδή προστατεύει τις αρτηρίες από την ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών.

Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης;

Ιδανικά η τιμή της χοληστερόλης πρέπει να είναι κάτω από 200. Μεγαλύτερη σημασία όμως από την τιμή της ολικής χοληστερόλης έχουν οι τιμές της «καλής» και της «κακής» χοληστερόλης. Έτσι, η HDL, η «καλή», θέλουμε να είναι πάνω από 60.

Αντίθετα, η LDL, η «κακή» θέλουμε να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη. Τα επιθυμητά επίπεδα για την LDL δεν είναι τα ίδια για όλους. Καθορίζονται ανάλογα με το αν υπάρχει ήδη καρδιοπάθεια ή αν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου (δηλαδή προδιαθεσικοί παράγοντες) για καρδιοπάθεια.
Παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια

Κάπνισμα
Υψηλή πίεση (υπέρταση)
Σακχαρώδης διαβήτης
Χαμηλή HDL (κάτω από 40)
Οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας
Ηλικία άνω των 45 για τους άνδρες και άνω των 55 για τις γυναίκες

Έτσι, σε άτομα χωρίς καρδιοπάθεια και με λιγότερους από 2 παράγοντες κινδύνου η LDL πρέπει να είναι κάτω από 160.
Σε άτομα χωρίς καρδιοπάθεια και με 2 ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου η LDL πρέπει να είναι κάτω από 130.
Στα άτομα με καρδιοπάθεια καθώς και στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη η LDL πρέπει να είναι κάτω από 100.

Τι μπορώ να κάνω για να ελαττώσω τη χοληστερόλη μου ή να τη διατηρήσω σε φυσιολογικά επίπεδα;

Η υγιεινή διατροφή και η συστηματική σωματική άσκηση παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μείωση της χοληστερόλης.
Ελαττώστε το βάρος σας.
Περιορίστε την κατανάλωση λιπαρών τροφών, όπως τα αλλαντικά, τα τυριά, το βούτυρο, τα εντόσθια. Να προτιμάτε το ελαιόλαδο ή άλλα φυτικά έλαια (σπορέλαια) και φυτικές μαργαρίνες με χαμηλά λιπαρά, πάντα όμως σε περιορισμένες ποσότητες.
Να προτιμάτε τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά, τα ψάρια και τα πουλερικά (κοτόπουλο ή γαλοπούλα χωρίς πέτσα).
Περιορίστε την κατανάλωση κρέατος. Να προτιμάτε το άπαχο κρέας, κυρίως βοδινό ή μοσχάρι.
Να επιλέγετε γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί) με χαμηλά λιπαρά (λάιτ).
Να αποφεύγετε τα οστρακοειδή, γαρίδες, καβούρια και αστακούς.
Να αποφεύγετε τα γλυκά και τα έτοιμα φαγητά.
Αλλάξτε τρόπο μαγειρέματος. Αποφεύγετε τα τηγανητά. Να προτιμάτε τα φαγητά στον ατμό, τα ψητά ή τα βραστά.
Να αποφεύγετε τις σάλτσες και τις κρέμες που περιέχουν λίπος, τυριά ή κρέμα γάλακτος.
Να θυμάστε: το ελαιόλαδο κάνει καλό, όταν καταναλώνεται ωμό και πάντα σε περιορισμένες ποσότητες. Να προσθέτετε το λάδι στο φαγητό στο τέλος του μαγειρέματος.
Ελαττώστε το αλκοόλ. Το κρασί, ιδίως το κόκκινο, είναι ωφέλιμο μόνο σε μικρή ποσότητα (ένα ποτήρι την ημέρα).
Διακόψτε το κάπνισμα. Εκτός των άλλων το κάπνισμα ελαττώνει την «καλή» χοληστερόλη.
Να γυμνάζεστε συστηματικά! Μία ώρα περπάτημα κάθε μέρα βελτιώνει σημαντικά την υγεία, ελαττώνει την «κακή» χοληστερόλη και αυξάνει την «καλή».

Πότε χρειάζονται φάρμακα για τη χοληστερόλη;

Αν, παρά την εφαρμογή υγιεινοδιαιτητικών οδηγιών, η χοληστερόλη παραμένει υψηλή ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή, η οποία συνήθως είναι απαραίτητη εφ’ όρου ζωής. Ο γιατρός σας θα σας εξηγήσει ποιος είναι ο θεραπευτικός στόχος (δηλαδή ποια τιμή χοληστερόλης θέλουμε να πετύχουμε ανάλογα με τα προβλήματα υγείας που ενδεχομένως έχετε), πώς θα παίρνετε τα φάρμακα και κάθε πότε θα πρέπει να κάνετε εξετάσεις αίματος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα φάρμακα δεν αναιρούν τη σημασία των υγιεινοδιαιτητικών μέτρων. Κάποιος που παίρνει φάρμακα για τη χοληστερόλη πρέπει ταυτόχρονα να προσέχει τη διατροφή του και το βάρος του και να ασκείται συστηματικά.

Είναι ασφαλή τα φάρμακα για τη χοληστερόλη;

Ναι όταν χορηγούνται προσεκτικά και πάντοτε υπό ιατρική παρακολούθηση. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται, εκτός του ότι ελαττώνουν την «κακή» χοληστερόλη, έχουν και πρόσθετες ιδιότητες που αποσκοπούν στην προστασία των αρτηριών από τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών. Είναι φάρμακα πολύτιμα που έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές, αλλά, όπως όλα τα φάρμακα, έχουν παρενέργειες και για το λόγο αυτό κάποιος που παίρνει φάρμακα για τη χοληστερίνη πρέπει να βρίσκεται υπό ιατρική παρακολούθηση.

Πώς μπορούμε να αυξήσουμε την «καλή» χοληστερόλη;

Αρκετοί άνθρωποι, ενώ έχουν φυσιολογική «κακή» (LDL) χοληστερόλη, έχουν χαμηλή την «καλή» (HDL). Στις περιπτώσεις αυτές η φαρμακευτική θεραπεία ελάχιστα βοηθά. Γενικά, τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα φάρμακα δεν είναι πολύ αποτελεσματικά στο να αυξήσουν την «καλή» χοληστερόλη. Στις περιπτώσεις αυτές έχει μεγάλη σημασία η υγιεινή διατροφή, η ελάττωση του σωματικού βάρους, η συστηματική άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος. Όταν η χαμηλή HDL συνδυάζεται με υψηλή LDL τότε χορηγούμε φάρμακα για τη χοληστερίνη. Όταν η χαμηλή HDL συνδυάζεται με υψηλά τριγλυκερίδια χορηγούμε φάρμακα για τα τριγλυκερίδια. Ο συνδυασμός χαμηλής HDL και υψηλών τριγλυκεριδίων είναι αρκετά συχνός στα διαβητικά άτομα.